Trong những năm gần đây, các phụ huynh thường nghe nhiều về “STEM” và “Robotics”. Đặc biệt là khi tìm kiếm phương pháp giáo dục sớm cho con. Tuy nhiên, không ít người vẫn băn khoăn: STEM và Robotics khác gì nhau? Liệu có cần cho trẻ học cả hai? Bài viết này inteX sẽ giúp bạn phân biệt rõ khái niệm – vai trò – và cách kết hợp STEM & Robotics hiệu quả trong giáo dục mầm non.
1. STEM Là Gì?
STEM là cách viết tắt của 4 lĩnh vực:
S – Science (Khoa học)
T – Technology (Công nghệ)
E – Engineering (Kỹ thuật)
M – Math (Toán học)
Và khi gộp lại STEM chính là phương pháp học tích hợp cả 4 yếu tố nói trên. Phương pháp STEM khuyến khích trẻ học qua trải nghiệm và khám phá, thay vì học thụ động. Trẻ không chỉ nghe giảng mà được quan sát – thử nghiệm – đặt câu hỏi – tìm lời giải.
1.1 Mục tiêu chính của giáo dục STEM mầm non
Giáo dục STEM được áp dụng rộng rãi từ trường mầm non tới trung học phổ thông. Ở cấp mầm non tập trung vào việc nuôi dưỡng tư duy thông qua khám phá và hành động:
- Tư duy Phản biện: Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi “Tại sao?”. Và tìm hiểu nguyên nhân của các hiện tượng.
- Sáng tạo và Khám phá: Cho phép trẻ thử nghiệm các ý tưởng mới mà không sợ thất bại.
- Học thông qua Hành động: Trẻ học tốt nhất khi được trực tiếp tham gia vào các dự án thực tế.
1.2 Ví dụ hoạt động STEM đơn giản
Ở trong mầm non thầy cô dễ dàng có thể áp dụng các dự án STEM như:
- Làm cầu giấy để thử độ bền.
- Quan sát hiện tượng nổi – chìm.
- Dự đoán xem loại vật nào dẫn điện.
- Tạo máy phun núi lửa mini bằng baking soda.
Có thể nói đây là những dự án gần gũi với đời sống và được làm thủ công, đơn giản cho cả giáo viên và trẻ nhỏ.
2. Robotics Là Gì?
Robotics nôm na là lĩnh vực nghiên cứu và ứng dụng robot – các thiết bị có thể được lập trình để thực hiện nhiệm vụ tự động. Trong giáo dục, Robotics đóng vai trò là một công cụ thực hành công nghệ hiệu quả.
2.1 Vai trò của Robotics trong giáo dục
Khi Robotics được đưa vào giáo dục mầm non, nó phục vụ các mục tiêu cụ thể, thường gắn liền với công nghệ và kỹ thuật:
- Giới thiệu khái niệm Lập trình cơ bản: Trẻ học cách sắp xếp các lệnh theo trình tự (Tiến, lùi, rẽ trái) để robot thực hiện nhiệm vụ.
- Phát triển Tư duy Tính toán: Dạy trẻ phân tích vấn đề lớn thành các bước nhỏ hơn (Decomposition) và sửa lỗi (Debugging).
Tìm hiểu thêm: Cách Triển Khai Dạy Robot Hiệu Quả Trong Trường Mầm Non?
2.2 Các loại Robot giáo dục phổ biến cho trẻ mầm non
Một lớp học Robotics hiệu quả là khi trẻ được tự tay “chạm” và “trải nghiệm” robot. Dưới đây là top 4 học cụ Robot được nhiều trường mầm non lựa chọn:
| Tên Robot | Đặc điểm nổi bật | Kỹ năng chính phát triển |
| Bee-Bot | Dạng con ong, lập trình bằng nút bấm vật lý. | Sequencing, Định hướng không gian |
| Code-a-Pillar | Robot lắp ghép các đoạn thân để tạo lệnh. | Sáng tạo, Khái niệm vòng lặp đơn giản |
| Cubetto | Sử dụng các khối gỗ lập trình (tangible coding). | Logic, Học mà không cần màn hình |
| Vrobox | Đa dạng, trẻ có thể thoải mái sáng tạo mọi loại hình robot. | Cải thiện sự linh hoạt, sáng tạo và tư duy logic |
Ví dụ hoạt động Robotics cho trẻ nhỏ:
- Điều khiển robot di chuyển theo đường vẽ.
- Học cách lập trình robot với các lệnh đơn giản.
- Gắn cảm biến ánh sáng để robot “đi tìm đèn”
3. STEM Và Robotics Khác Nhau Như Thế Nào?
Sự nhầm lẫn lớn nhất đến từ việc đặt Robotics ngang hàng với STEM. STEM và Robotics khác gì nhau? Trên thực tế, Robotics là một phần, một ứng dụng cụ thể của triết lý STEM.
| Tiêu chí | STEM | Robotics |
| Bản chất | Là triết lý / Phương pháp sư phạm | Là công cụ / Lĩnh vực công nghệ.
Tập trung vào chế tạo và lập trình robot. |
| Mục tiêu | Phát triển toàn diện: Kỹ năng mềm, giải quyết vấn đề, tư duy logic. | Giúp trẻ hiểu công nghệ, lập trình và vận hành robot. |
| Phương pháp học | Học qua dự án, thí nghiệm, quan sát. | Học qua thực hành, lập trình, điều khiển robot. |
| Độ tuổi phù hợp | Từ 3 tuổi trở lên (giai đoạn khám phá). | Từ 4–5 tuổi trở lên (khi đã có tư duy thao tác và nhận thức cơ bản). |
| Kết quả đạt được | Hiểu các hiện tượng tự nhiên, tư duy logic, sáng tạo. | Biết điều khiển robot, rèn tư duy máy tính và kỹ năng công nghệ. |
4. Vì Sao Nên Kết Hợp STEM Và Robotics Trong Giáo Dục Mầm Non?
Sự kết hợp giữa STEM và Robotics tạo nên môi trường học toàn diện – nơi trẻ học lý thuyết qua STEM và thực hành bằng Robotics.
Lợi ích nổi bật khi kết hợp:
- Học qua chơi: Trẻ tiếp cận công nghệ qua trò chơi robot sinh động.
- Phát triển kỹ năng thế kỷ 21: Tư duy phản biện, hợp tác, sáng tạo, giải quyết vấn đề.
- Tăng hứng thú học tập: Robot trở thành công cụ giúp trẻ tự khám phá.
- Ứng dụng thực tế: Hiểu vì sao máy móc hoạt động – nền tảng cho lập trình tương lai.
Ví dụ lớp học kết hợp STEM + Robotics:
Chủ đề “Cầu cứu trứng rơi” – trẻ được học:
- STEM: Tìm hiểu lực hấp dẫn, độ đàn hồi.
- Robotics: Lập trình robot mang “trứng” an toàn qua chướng ngại vật.
5. Cách Kết Hợp STEM Và Robotics Cho Trẻ Mầm Non
Theo các nghiên cứu của LEGO Education và Viện Giáo Dục Trẻ Em Hoa Kỳ, trẻ trong độ tuổi 4–7 là “thời điểm vàng để hình thành tư duy logic và công nghệ.”
Nếu được tiếp cận STEM và Robotics sớm, trẻ:
- Dễ dàng làm quen với tư duy máy tính.
- Có khả năng tự học, tự khám phá cao hơn.
- Phát triển kỹ năng mềm như giao tiếp, hợp tác, sáng tạo.
Không cần thiết bị đắt tiền, phụ huynh và giáo viên có thể bắt đầu bằng hoạt động đơn giản – vui – an toàn.
5.1 Gợi ý hoạt động tại lớp
- Dự án “Robot thu rác”: trẻ chế robot từ chai nhựa, dùng cảm biến để phát hiện vật.
- Dự án “Ngôi nhà thông minh”: học về công tắc, ánh sáng, sau đó lập trình robot bật đèn khi trời tối.
- Trò chơi “Cầu vượt robot”: dùng khối LEGO tạo cầu và điều khiển robot di chuyển qua.
5.2 Gợi ý hoạt động tại nhà
- Xem video STEM đơn giản cùng con.
- Cho con thử robot lập trình cơ bản như Bee-Bot, LEGO WeDo, hoặc Cubetto.
- Đặt câu hỏi mở: “Theo con, làm sao robot biết đường đi?”
Kết luận
Trên đây, inteX đã cho bạn một bức tranh toàn cảnh về STEM và Robotics. STEM là bức tranh toàn cảnh về cách tư duy và giải quyết vấn đề. Còn Robotics là một chiếc cọ vẽ công nghệ hữu hiệu giúp trẻ em hiện thực hóa các ý tưởng trong bức tranh đó. Thay vì phân vân “STEM và Robotics khác gì nhau?”. Chúng ta nên tập trung vào việc “Làm thế nào để kết hợp chúng một cách tốt nhất?”. Khi cả hai được tích hợp chặt chẽ, chúng tạo nên một môi trường học tập kích thích sự sáng tạo và chuẩn bị tốt nhất cho tương lai của trẻ.
