Trong giáo dục mầm non hiện nay, phương pháp STEAM (Science – Technology – Engineering – Art – Math) ngày càng được quan tâm vì giúp trẻ học qua trải nghiệm thực tế. Một trong những mô hình được áp dụng phổ biến nhất là quy trình 5E trong STEAM mầm non – phương pháp giúp trẻ khám phá, sáng tạo và hiểu sâu kiến thức qua từng bước học thú vị. Cùng inteX tìm hiểu trong bài viết dưới đây!
1. Mô hình 5E trong STEAM là gì?
1.1. Mô hình 5E – Phương pháp học qua trải nghiệm
- 5E là viết tắt của Engage – Explore – Explain – Elaborate – Evaluate, đại diện cho 5 giai đoạn học tập liền mạch.
- Đây là mô hình giúp trẻ tìm hiểu kiến thức thông qua khám phá, trải nghiệm thực tế, thay vì chỉ nghe giảng.
- Phương pháp này được ứng dụng rộng rãi trong giáo dục STEAM mầm non, giúp trẻ vừa học vừa chơi một cách tự nhiên.
1.2. Mục tiêu của mô hình 5E trong STEAM
- Khơi gợi hứng thú học tập: tạo động lực cho trẻ đặt câu hỏi, tò mò về thế giới xung quanh.
- Phát triển tư duy khoa học và logic: trẻ được quan sát – thử nghiệm – rút ra kết luận.
- Tăng khả năng sáng tạo và giải quyết vấn đề: mỗi bước 5E đều khuyến khích trẻ suy nghĩ độc lập.
- Tạo môi trường học tích cực: trẻ chủ động tham gia, không bị gò bó trong khuôn mẫu.
1.3. Ý nghĩa của từng chữ “E” trong mô hình 5E
| Giai đoạn | Ý nghĩa | Vai trò trong lớp học mầm non |
| Engage | Gợi hứng thú | Khởi động bằng câu hỏi, video, trò chơi để thu hút trẻ. |
| Explore | Khám phá | Cho trẻ tự quan sát, thử nghiệm, đặt câu hỏi. |
| Explain | Giải thích | Trẻ diễn đạt điều mình hiểu, giáo viên gợi mở thêm kiến thức. |
| Elaborate | Mở rộng | Trẻ áp dụng kiến thức qua hoạt động sáng tạo như vẽ, lắp ráp. |
| Evaluate | Đánh giá | Giáo viên quan sát và đánh giá nhẹ nhàng qua sản phẩm hoặc trò chơi. |
1.4. Vì sao mô hình 5E phù hợp với giáo dục mầm non?
- Trẻ mầm non học tốt nhất khi được trải nghiệm và thao tác trực tiếp.
- Mô hình 5E giúp kết hợp lý thuyết – thực hành – cảm xúc, giúp trẻ hiểu sâu hơn.
- Giáo viên dễ dàng xây dựng hoạt động đa dạng: từ thí nghiệm, thủ công đến kể chuyện hoặc đóng vai.
- Phụ huynh cũng có thể áp dụng 5E tại nhà: cùng con làm thí nghiệm nhỏ, quan sát tự nhiên, rồi trò chuyện cùng con về kết quả.
Tham khảo thêm: Mô Hình 5E Là Gì? 7 Lợi Ích Quan Trọng Với Học Sinh Ba Mẹ Cần Biết
2. Quy trình 5E trong STEAM mầm non
2.1. Engage – Gợi hứng thú học tập
- Mục tiêu: thu hút sự chú ý, khơi gợi tò mò và cảm xúc tích cực của trẻ trước khi bắt đầu bài học.
- Cách thực hiện:
- Giáo viên đặt câu hỏi kích thích tư duy: “Tại sao trời mưa lại có sấm chớp?”
- Cho trẻ xem video, tranh ảnh hoặc tổ chức trò chơi nhỏ liên quan đến chủ đề.
- Khuyến khích trẻ chia sẻ suy nghĩ ban đầu, dù đúng hay sai.
- Ví dụ: Trước khi học chủ đề “Nước bốc hơi”, cô cho trẻ xem ly nước đặt ngoài nắng và hỏi: “Con có biết điều gì sẽ xảy ra không?”
- Kết quả: Trẻ hứng thú, tò mò và sẵn sàng bước vào quá trình khám phá.
2.2. Explore – Khám phá và thử nghiệm
- Mục tiêu: cho trẻ tự tay trải nghiệm, quan sát và tìm hiểu hiện tượng thực tế.
- Cách thực hiện:
- Chuẩn bị vật liệu an toàn, gần gũi (nước, giấy, màu, đất nặn…).
- Cho trẻ tự thao tác, quan sát, thử nghiệm theo nhóm nhỏ.
- Giáo viên chỉ quan sát, gợi ý nhẹ – không đưa ra đáp án ngay.
- Ví dụ: Trong chủ đề “Pha màu”, trẻ tự trộn màu đỏ và vàng để xem có tạo ra màu cam không.
- Kết quả: Trẻ tự rút ra nhận xét, hình thành kỹ năng quan sát và đặt câu hỏi.
2.3. Explain – Giải thích và kết nối kiến thức
- Mục tiêu: giúp trẻ hiểu sâu hơn thông qua thảo luận và hướng dẫn của giáo viên.
- Cách thực hiện:
- Cho trẻ chia sẻ điều mình quan sát hoặc phát hiện được.
- Giáo viên dùng ngôn ngữ đơn giản, hình ảnh minh họa để giải thích hiện tượng.
- Kết nối với kiến thức STEAM phù hợp lứa tuổi (ví dụ: màu sắc, ánh sáng, chuyển động…).
- Ví dụ: Khi trẻ nói “màu đỏ và vàng ra màu cam”, giáo viên giải thích vì sao hai màu này kết hợp lại tạo nên màu mới.
- Kết quả: Trẻ hiểu kiến thức khoa học một cách tự nhiên, ghi nhớ lâu hơn.
2.4. Elaborate – Mở rộng và ứng dụng
- Mục tiêu: cho trẻ vận dụng kiến thức vừa học vào hoạt động mới, sáng tạo hơn.
- Cách thực hiện:
- Tổ chức dự án hoặc trò chơi liên quan đến chủ đề.
- Khuyến khích trẻ sáng tạo sản phẩm mới dựa trên điều đã học.
- Lồng ghép các yếu tố nghệ thuật, kỹ thuật, toán học… để trẻ rèn tư duy tổng hợp.
- Ví dụ: Sau bài “Cầu vồng và màu sắc”, trẻ vẽ bức tranh cầu vồng bằng màu nước hoặc làm mô hình thời tiết bằng giấy màu.
- Kết quả: Trẻ biết áp dụng kiến thức vào thực tế, rèn kỹ năng sáng tạo và hợp tác nhóm.
2.5. Evaluate – Đánh giá và phản hồi
- Mục tiêu: giúp giáo viên nhận biết mức độ hiểu của trẻ, đồng thời khuyến khích trẻ tự nhìn nhận kết quả của mình.
- Cách thực hiện:
- Quan sát thái độ, lời nói, sản phẩm của trẻ trong hoạt động.
- Đặt câu hỏi gợi mở để trẻ tự nói lên điều mình học được.
- Tổ chức hoạt động tổng kết nhẹ nhàng như trò chơi, kể lại câu chuyện, hoặc trưng bày sản phẩm.
- Ví dụ: Cô hỏi “Con thích nhất phần nào trong buổi học hôm nay? Vì sao?” hoặc “Con học được điều gì khi trộn các màu?”
- Kết quả: Trẻ tự tin chia sẻ, hiểu rõ quá trình học tập của mình và cảm thấy vui vì được công nhận.
3. Lợi ích khi triển khai quy trình 5E trong STEAM mầm non
3.1. Phát triển tư duy toàn diện
- Trẻ được rèn luyện khả năng quan sát, suy luận và đặt câu hỏi.
- Hình thành tư duy logic, phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề.
- Giúp trẻ học cách liên kết kiến thức giữa các lĩnh vực khoa học, nghệ thuật, toán học…
3.2. Kích thích khả năng sáng tạo của trẻ
- Trẻ được tự do thử nghiệm, tưởng tượng và sáng tạo sản phẩm riêng.
- Mỗi hoạt động đều khuyến khích “thử sai” để tìm ra cách làm mới.
- Giúp trẻ phát triển sự tự tin và niềm yêu thích khám phá.
3.3. Rèn kỹ năng giao tiếp và hợp tác
- Trẻ được làm việc theo nhóm nhỏ, chia sẻ ý tưởng và lắng nghe bạn bè.
- Học cách diễn đạt suy nghĩ rõ ràng, tự nhiên.
- Hình thành tinh thần hợp tác, tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau.
3.4. Giúp giáo viên tổ chức bài học hiệu quả hơn
- Quy trình 5E tạo khung dạy học rõ ràng, dễ áp dụng và điều chỉnh theo lứa tuổi.
- Hỗ trợ giáo viên theo dõi tiến trình học tập của trẻ ở từng giai đoạn.
- Giúp giờ học trở nên sinh động, có mục tiêu và kết quả cụ thể.
3.5. Tăng cường sự kết nối giữa nhà trường và phụ huynh
- Phụ huynh hiểu rõ hơn cách con học và phát triển qua từng hoạt động STEAM.
- Nhà trường dễ dàng chia sẻ tiến trình học tập của trẻ với gia đình.
- Tạo sự đồng hành tích cực giữa gia đình – giáo viên – học sinh.
4. Gợi ý cách triển khai mô hình 5E tại trường mầm non
4.1. Xác định chủ đề phù hợp với độ tuổi
Mục tiêu:
- Giúp trẻ dễ tiếp cận nội dung, gắn kết với thế giới xung quanh.
- Bảo đảm bài học vừa sức, không quá trừu tượng hay phức tạp.
4.2. Xây dựng kế hoạch dạy học theo từng bước 5E
Mục tiêu:
- Bảo đảm bài học có cấu trúc rõ ràng, logic và liên kết giữa các giai đoạn.
Cách thực hiện:
- Xác định mục tiêu học tập cụ thể cho từng giai đoạn (Engage, Explore, Explain, Elaborate, Evaluate).
- Phân bổ thời lượng hợp lý cho từng hoạt động, tránh quá dài khiến trẻ mất tập trung.
- Thiết kế hoạt động đa dạng: quan sát, thử nghiệm, vẽ, kể chuyện, thảo luận nhóm.
4.3. Chuẩn bị vật liệu học tập an toàn, dễ tìm
Mục tiêu:
- Tạo môi trường học tập linh hoạt, chi phí thấp nhưng hiệu quả cao.
Cách thực hiện:
- Ưu tiên sử dụng vật liệu tái chế hoặc sẵn có: chai nhựa, ống hút, giấy màu, đất nặn, bìa cứng…
- Đảm bảo an toàn tuyệt đối: không vật nhọn, không hóa chất độc hại.
- Sắp xếp góc học tập mở để trẻ tự chọn và sử dụng vật liệu.
4.4. Tạo không gian học tập mở, khuyến khích đặt câu hỏi
Mục tiêu:
- Xây dựng môi trường học tập tích cực, tôn trọng ý tưởng và sự tò mò của trẻ.
Cách thực hiện:
- Thiết kế lớp học linh hoạt, có khu vực hoạt động nhóm, góc trưng bày sản phẩm.
- Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi, nêu ý tưởng, thử sai và làm lại.
- Giáo viên đóng vai trò người hướng dẫn, không áp đặt câu trả lời.
Tham khảo thêm: Tại Sao Quy Trình 5E Được Coi Là Hiệu Quả Cho Hoạt Động Khám Phá Khoa Học?
Kết luận:
Quy trình 5E trong STEAM mầm non là phương pháp học qua trải nghiệm giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo và kỹ năng toàn diện. Với năm bước Engage – Explore – Explain – Elaborate – Evaluate, trẻ được khơi gợi hứng thú, chủ động khám phá và tự tin thể hiện bản thân. Đây là mô hình hiệu quả giúp giáo viên đổi mới cách dạy và tạo môi trường học tập tích cực cho trẻ.
