Trong bối cảnh giáo dục 4.0, STEAM đang trở thành xu hướng toàn cầu. Nhiều trường học ở Việt Nam đã bắt đầu áp dụng STEAM vào chương trình giảng dạy, mang lại trải nghiệm học tập sáng tạo và thực tiễn hơn cho học sinh. Tuy nhiên, một thách thức lớn xuất hiện: giáo viên chưa thực sự sẵn sàng để triển khai STEAM hiệu quả. Vậy Giáo viên cần thay đổi để áp dụng hiệu quả cho giáo dục STEAM như thế nào ? Cùng inteX tìm hiểu trong bài viết dưới đây!
1. Giáo dục STEAM là gì và vì sao giáo viên đóng vai trò then chốt?
STEAM không chỉ là một xu hướng giáo dục toàn cầu, mà còn là phương pháp giúp học sinh phát triển toàn diện. Trong hành trình này, giáo viên chính là người quyết định mức độ thành công khi áp dụng.
1.1. Giáo dục STEAM là gì?
Là mô hình tích hợp 5 lĩnh vực: Science – Technology – Engineering – Arts – Math.
Giúp học sinh vừa học kiến thức, vừa ứng dụng thực tiễn thông qua dự án.
Khuyến khích học sinh sáng tạo, tư duy phản biện và giải quyết vấn đề.
1.2. Vì sao giáo viên đóng vai trò then chốt? Vai trò của giáo viên trong quá trình giảng dạy là gì?
- Kết nối kiến thức liên môn: đưa các lĩnh vực khoa học, nghệ thuật, công nghệ vào cùng một bài học.
- Truyền cảm hứng: khơi gợi sự tò mò, tạo động lực cho học sinh chủ động khám phá.
- Hướng dẫn thay vì giảng giải: chuyển từ vai trò “dạy – chép” sang “dẫn dắt – trải nghiệm”.
- Xây dựng môi trường học tập cởi mở: khuyến khích học sinh thử nghiệm, sai và sửa sai.
Với những vai trò đó, giáo viên cần thay đổi để áp dụng STEAM được hiệu quả nhất.
1.3. Điểm khác biệt so với phương pháp dạy truyền thống
| Phương pháp dạy học | Truyền thống | STEAM |
| Trọng tâm | Lý thuyết, học thuộc, kiểm tra | Trải nghiệm, làm sản phẩm, đánh giá quá trình |
| Vai trò giáo viên | Trung tâm lớp học, truyền đạt kiến thức | Người hướng dẫn, hỗ trợ, dẫn dắt học sinh |
| Vai trò học sinh | Thụ động tiếp nhận kiến thức | Chủ động khám phá, sáng tạo và hợp tác |
| Mục tiêu | Hoàn thành kiến thức theo sách giáo khoa | Phát triển kỹ năng tư duy, giải quyết vấn đề, sáng tạo |
2. Thực trạng giáo viên gặp khó khăn gì khi áp dụng STEAM?
Mặc dù STEAM mang lại nhiều lợi ích, nhưng trên thực tế không ít giáo viên và trường học còn gặp trở ngại trong quá trình triển khai. Dưới đây là những khó khăn phổ biến nhất:
2.1. Thiếu tài liệu và học liệu chuẩn hóa
Nhiều trường chưa có bộ kit hoặc tài liệu STEAM đầy đủ.
Giáo viên phải tự xoay xở, gây hạn chế trong việc thiết kế hoạt động thực hành.
2.2. Chưa quen với phương pháp học qua trải nghiệm
Giáo viên thường quen với dạy – chép truyền thống.
Gặp khó khăn khi tổ chức dự án, hoạt động nhóm hoặc lớp học theo định hướng sáng tạo.
2.3. Áp lực về thời gian và chương trình
Khối lượng chương trình hiện tại vốn đã nặng.
Khó sắp xếp thêm thời gian cho hoạt động STEAM.
2.4. Thiếu kỹ năng công nghệ và phối hợp liên môn
Nhiều giáo viên còn hạn chế trong việc sử dụng công cụ số, robot, phần mềm hỗ trợ.
Chưa có thói quen phối hợp cùng đồng nghiệp từ các môn khác để xây dựng bài giảng tích hợp.
Việc giáo viên cần thay đổi để áp dụng giáo dục STEAM được hiệu quả gặp không ít khó khăn. Nhưng thay đổi thế nào để áp dụng hiệu quả, cùng tìm hiểu phần 3 nhé!
Tham khảo thêm: Giáo Viên Đóng Vai Trò Như Thế Nào Trong Giáo Dục STEM?
3. Giáo viên thay đổi để áp dụng STEAM hiệu quả như thế nào?
Để STEAM thật sự phát huy tác dụng, giáo viên không chỉ cần thay đổi phương pháp dạy mà còn phải đổi mới tư duy, kỹ năng và cách quản lý lớp học. Những hướng đi sau sẽ giúp thầy cô dễ dàng hơn khi triển khai.
3.1. Thay đổi tư duy giảng dạy
Chuyển từ “truyền đạt kiến thức” sang “hướng dẫn học sinh tự khám phá”.
Đặt trọng tâm vào tư duy, sáng tạo và giải quyết vấn đề, thay vì chỉ làm kiểm tra.
3.2. Nâng cao năng lực công nghệ & kiến thức liên môn
Học hỏi thêm về robot, IoT, phần mềm thiết kế 3D, công cụ lập trình trực quan…
Liên kết các môn học để tạo ra bài giảng tích hợp sinh động và thực tế.
3.3. Áp dụng phương pháp học tập qua dự án (Project-based learning)
Khuyến khích học sinh làm các sản phẩm như mô hình robot, thí nghiệm khoa học, thiết kế ứng dụng.
Tổ chức hoạt động nhóm, rèn luyện kỹ năng hợp tác và sáng tạo.
3.4. Linh hoạt trong quản lý lớp học & đánh giá học sinh
Đánh giá dựa trên quá trình và sản phẩm học tập, thay vì chỉ bài kiểm tra cuối kỳ.
Tạo môi trường học tập cởi mở, khuyến khích học sinh thử – sai – sửa – làm lại.
3.5. Không ngừng học tập & chia sẻ kinh nghiệm
Tham gia các khóa tập huấn STEAM để cập nhật xu hướng mới.
Chia sẻ bài học, kinh nghiệm cùng đồng nghiệp để cùng nhau nâng cao chất lượng giảng dạy.
4. Nhà trường cần hỗ trợ gì để giáo viên thay đổi hiệu quả?
Giáo viên là người trực tiếp đứng lớp, nhưng để STEAM thực sự được triển khai hiệu quả, sự hỗ trợ từ phía nhà trường là yếu tố không thể thiếu. Một môi trường đồng hành và khuyến khích sẽ giúp giáo viên tự tin đổi mới.
4.1. Cung cấp tài nguyên và học liệu STEAM
Trang bị bộ Kit (VRO BOX, VEX Robotics…), thiết bị (máy chiếu, tablet…), phần mềm (VRO BOX, Scratch Junior…) và tài liệu chuẩn hóa.
Đảm bảo giáo viên có công cụ cần thiết để triển khai bài giảng thực hành.
4.2. Tổ chức đào tạo và tập huấn định kỳ
Mời chuyên gia tổ chức khóa tập huấn STEAM chuyên sâu.
Cập nhật cho giáo viên các phương pháp, công cụ giảng dạy mới.
4.3. Khuyến khích đổi mới sáng tạo trong giảng dạy
Tạo môi trường để giáo viên thử nghiệm mô hình mới mà không bị áp lực thành tích.
Ghi nhận và nhân rộng những sáng kiến hiệu quả trong toàn trường.
Tham khảo thêm: Trẻ Mầm Non Học Lập Trình Như Thế Nào Cho Hiệu Quả? Nhà Trường Và Phụ Huynh Cần Biết
Kết luận:
Giáo dục STEAM không chỉ là xu hướng mà còn là chìa khóa để chuẩn bị cho thế hệ trẻ kỹ năng tương lai. Giáo viên thay đổi phương pháp và nhà trường đồng hành hỗ trợ, việc áp dụng STEAM sẽ trở nên hiệu quả và bền vững. inteX tin rằng đây cũng chính là bước đi quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục và khơi dậy tiềm năng sáng tạo của học sinh.
