Ngày càng nhiều trường Mầm non và Tiểu học tích hợp dạy lập trình cho học sinh của mình. Trên thế giới có hơn 700 ngôn ngữ lập trình đang hiện hữu. Vậy đâu là nền tảng phù hợp cho trẻ nhỏ? Bài viết dưới đây inteX sẽ chia sẻ với phụ huynh và nhà trường những công cụ và nền tảng lập trình phù hợp cho trẻ mầm non đang được ứng dụng rất rộng rãi hiện nay.
1. Các Tiêu Chí “Vàng” Khi Lựa Chọn Nền Tảng Lập Trình Cho Trẻ Mầm Non
Để trẻ học lập trình đạt hiệu quả cao, nhà trường cần xem xét 5 tiêu chí sau:
- Phù hợp độ tuổi: Giao diện là yếu tố then chốt. Nền tảng dành cho trẻ mầm non nên sử dụng hình ảnh, màu sắc tươi sáng, trực quan. Hoàn toàn không có chữ viết hay các dòng lệnh phức tạp.
- Tính vui nhộn và tương tác: Trẻ ở độ tuổi này học tốt nhất thông qua chơi. Vì vậy, các nền tảng phải biến việc lập trình thành một trò chơi thú vị. Khuyến khích sự khám phá và sáng tạo của trẻ.
- Hỗ trợ đa nền tảng: Một nền tảng lý tưởng có thể hoạt động trên nhiều thiết bị. Bao gồm máy tính bảng, điện thoại thông minh hay laptop để trẻ có thể học mọi lúc mọi nơi.
- Học liệu đi kèm: Nền tảng nên có sẵn các bài giảng mẫu, giáo án hoặc sách hướng dẫn để giáo viên và phụ huynh dễ dàng hướng dẫn trẻ.
- Chi phí: Các lựa chọn miễn phí hoặc có chi phí hợp lý sẽ dễ dàng tiếp cận hơn.
Tìm hiểu thêm: Giáo Viên Đóng Vai Trò Như Thế Nào Trong Giáo Dục STEM?
2. Top 5+ Nền Tảng Dạy Lập Trình Dành Cho Trẻ Tại Trường Mầm Non
Dưới đây là top các nền tảng dạy lập trình cho trẻ mầm non được ứng dụng nhiều nhất.
ScratchJr
Được phát triển bởi MIT, ScratchJr là nền tảng được ưa chuộng nhất dành cho trẻ mới bắt đầu. Phiên bản này được thiết kế đặc biệt cho trẻ nhỏ. Với giao diện đơn giản hơn rất nhiều so với Scratch gốc.
Trẻ sử dụng các khối lệnh đồ họa với biểu tượng trực quan để điều khiển các nhân vật (sprites). Tạo ra những câu chuyện tương tác, trò chơi đơn giản hay các đoạn phim hoạt hình của riêng mình. Ví dụ, trẻ có thể lập trình để nhân vật di chuyển, nhảy múa, thay đổi kích thước, hoặc thậm chí là nói chuyện.
Ưu điểm:
- Hoàn toàn miễn phí trên cả iOS, Android và máy tính
- Có cộng đồng người dùng lớn
- Đặc biệt hiệu quả trong việc phát triển tư duy logic và khả năng sáng tạo.
Nhược điểm: Cần thiết bị có màn hình (máy tính bảng, laptop) để sử dụng và không hỗ trợ các tính năng phức tạp.
Nền tảng lập trình Tynker
Tynker là một nền tảng học lập trình toàn diện, cung cấp các khóa học từ cấp độ mầm non đến trung học. Đối với trẻ mầm non, Tynker sử dụng các trò chơi và câu chuyện để giới thiệu các khái niệm lập trình cơ bản.
Nền tảng này có một thư viện khổng lồ với các nhân vật, hình nền và khối lệnh giúp trẻ dễ dàng tạo ra các dự án của riêng mình. Trẻ có thể sử dụng các khối lệnh để làm phim hoạt hình, chơi game, và điều khiển các robot thực tế.
Ưu điểm: Có lộ trình học tập có cấu trúc rõ ràng, phù hợp với từng độ tuổi. Thư viện phong phú giúp trẻ thỏa sức sáng tạo. Nền tảng này còn có thể kết nối với các thiết bị vật lý như drone hay robot.
Nhược điểm: Có cả phiên bản miễn phí và trả phí. Các tính năng nâng cao chỉ có trong gói trả phí.
Code.org (Pre-reader Courses)
Code.org nổi tiếng với chương trình “Giờ lập trình” (Hour of Code), đã tiếp cận hàng triệu học sinh trên toàn cầu. Cung cấp các khóa học dựa trên trò chơi và câu đố với các nhân vật hoạt hình nổi tiếng.Ví dụ như Angry Birds, Minions hay Frozen.
Trẻ sẽ giải các câu đố bằng cách sắp xếp các khối lệnh để điều khiển nhân vật hoàn thành nhiệm vụ. Điều này giúp trẻ học các khái niệm như thuật toán, vòng lặp và điều kiện một cách vui nhộn.
Ưu điểm: Nội dung vô cùng hấp dẫn, hoàn toàn miễn phí và có lộ trình học tập được thiết kế rất khoa học.
Nhược điểm: Yêu cầu kết nối internet liên tục.
Ứng dụng LightBot Jr
LightBot Jr. là một ứng dụng di động tập trung hoàn toàn vào việc giải đố logic và tư duy trình tự. Trẻ sẽ điều khiển một con robot để thắp sáng các ô vuông bằng cách sử dụng một bộ khối lệnh đơn giản.
Ưu điểm: Trò chơi đơn giản nhưng hiệu quả tập trung vào một kỹ năng cốt lõi là tư duy logic, không gây phân tâm.
Nhược điểm: Trẻ không thể tạo ra những dự án phức tạp hay kể chuyện.
Nền tảng Osmo Coding
Hệ thống kết hợp giữa trò chơi vật lý và ứng dụng trên iPad/iPhone. Sản phẩm bao gồm một đế cắm cho iPad và các miếng ghép lập trình vật lý. Trẻ sử dụng các miếng ghép này để điều khiển nhân vật trên màn hình. Ví dụ, trong Osmo Coding Awbie, trẻ sẽ đặt các khối lệnh “chạy”, “nhảy”, “thu thập” để giúp nhân vật Awbie đi đến đích và thu thập dâu tây.
Ưu điểm: Sự kết hợp giữa vật lý và kỹ thuật số mang lại trải nghiệm độc đáo và thú vị. Trẻ không chỉ thao tác trên màn hình mà còn được chạm, xếp và tương tác vật lý. Giúp tăng cường khả năng tập trung và tư duy.
3. Các Công Cụ Học Cụ Phổ Biến Dạy Lập Trình Cho Trẻ
Bằng cách sử dụng các vật thể vật lý để giúp trẻ hiểu về lập trình mà không cần nhìn vào màn hình.
Cubetto
Cubetto là robot lập trình bằng gỗ đầu tiên trên thế giới, thân thiện với trẻ từ 3-5 tuổi. Trẻ sử dụng các khối lệnh (thẻ lệnh) vật lý để điều khiển Cubetto di chuyển. Để lập trình, trẻ chỉ cần đặt các khối lệnh (tiến, lùi, rẽ trái, rẽ phải) vào bảng điều khiển và nhấn nút “thực thi”. Cubetto sẽ di chuyển theo đúng trình tự các khối lệnh đã được sắp xếp.
- Ưu điểm: Phát triển tư duy không gian, kích thích các giác quan và không gây hại cho mắt.
- Nhược điểm: Chi phí đầu tư ban đầu khá cao.
KIBO Robot
Đây là công cụ lập trình robot bằng các khối lệnh có thể lắp ráp. Trẻ sẽ sắp xếp các khối lệnh theo thứ tự và sau đó quét mã vạch trên các khối. Ngay sau đó robot sẽ thực hiện chuỗi hành động mà trẻ đã “lập trình”. KIBO còn có các hiệu ứng cảm biến ánh sáng, âm thanh để thực hiện các lệnh phức tạp hơn.
- Ưu điểm: Kết hợp giữa lập trình và STEAM, giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động tinh.
- Nhược điểm: Giá thành đắt và chưa phổ biến tại Việt Nam.
Kit Robot Vrobox
Vrobox là một giải pháp lập trình robot thực tế được thiết kế đặc biệt cho trẻ mầm non. Với Vrobox, trẻ không chỉ lập trình trên màn hình mà còn thấy được kết quả ngay lập tức qua chuyển động của robot. Điều này giúp củng cố kiến thức một cách trực quan và sinh động.
- Ưu điểm: Tương tác thực tế khi trẻ được chạm, lắp ráp và điều khiển robot, kích thích các giác quan và sự tò mò. Độ bền cao với các chi tiết được làm từ vật liệu an toàn, bền chắc, phù hợp với môi trường lớp học.
- Nhược điểm: Chi phí cao, có thể là một rào cản về mặt ngân sách cho một số trường học
Tìm hiểu thêm: Phần Mềm Lập Trình STEM Robotics Cho Trẻ Em
3. Xây Dựng Chương Trình Lập Trình Tại Trường Mầm Non
Việc triển khai lập trình cho trẻ mầm non cần được thực hiện một cách khéo léo và có lộ trình rõ ràng. Dưới đây là 4 giai đoạn gợi ý:
- Giai đoạn 1 – Chuẩn bị
- Giáo viên cần lên kế hoạch bài học theo chủ đề, chuẩn bị thiết bị (máy tính bảng, màn hình lớn) và môi trường học tập.
- Giai đoạn 2 – Bắt đầu
- Sử dụng các câu chuyện hoặc nhân vật hấp dẫn để giới thiệu bài học. Hướng dẫn trẻ từng bước một cách đơn giản nhất.
- Giai đoạn 3 – Thực hành và khám phá
- Tạo không gian để trẻ tự do khám phá và thử nghiệm. Giáo viên hãy là người hỗ trợ, đặt câu hỏi gợi mở thay vì đưa ra câu trả lời.
- Giai đoạn 4 – Chia sẻ và đánh giá
- Cuối buổi học, khuyến khích trẻ giới thiệu sản phẩm của mình. Điều này không chỉ giúp trẻ tự tin hơn mà còn tạo cơ hội để học hỏi lẫn nhau.
Kết luận
Trên đây inteX đã phân tích các công cụ và nền tảng lập trình phù hợp cho trẻ mầm non. Việc lựa chọn nền tảng dạy lập trình phù hợp đóng vai trò quyết định đến hiệu quả học tập. Hy vọng rằng, với những phân tích chi tiết ở trên, bạn đã có cái nhìn rõ ràng hơn về các công cụ và nền tảng lập trình phổ biến.
